รู้จัก ‘เบต้ากลูแคน’ ตัวช่วยภูมิคุ้มกันที่คนรักสุขภาพพูดถึง

get-to-know-beta-glucan

ในยุคที่คนหันมาใส่ใจดูแลสุขภาพกันมากขึ้น การเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรงกลายเป็นเรื่องสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม หนึ่งในสารธรรมชาติที่ได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางในวงการสุขภาพทั่วโลกก็คือ “เบต้ากลูแคน” ซึ่งถูกขนานนามว่าเป็นตัวช่วยสำคัญในการ กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน ของร่างกาย ทำให้ร่างกายสามารถต่อสู้กับเชื้อโรคและปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

นิยามและแหล่งที่มา

เบต้ากลูแคน (Beta-Glucan) คือ โพลีแซคคาไรด์ ประเภทคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อนที่พบในผนังเซลล์ของสิ่งมีชีวิตบางชนิด เช่น ยีสต์ เห็ดสายพันธุ์ทางการแพทย์ (Medicinal Mushrooms) และธัญพืชบางชนิด มีโครงสร้างโมเลกุลเป็นสายโซ่ยาวของน้ำตาลกลูโคสที่เชื่อมต่อกันด้วยพันธะเบต้า-1,3 และเบต้า-1,6 ซึ่งเป็นโครงสร้างเฉพาะที่ทำให้ร่างกายมนุษย์ไม่สามารถย่อยได้เอง แต่กลับกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แหล่งที่มาหลักของเบต้ากลูแคน แบ่งเป็น 3 กลุ่มใหญ่

แหล่งเบต้ากลูแคน

ยีสต์และเชื้อรา

เช่น ยีสต์ขนมปัง (Saccharomyces cerevisiae) และเห็ดทางการแพทย์ เช่น

  • เห็ดไมตาเกะ (Maitake) – มีเบต้ากลูแคนสายพันธุ์ D-Fraction ที่โดดเด่น
  • เห็ดชิตาเกะ (Shiitake) – อุดมด้วย Lentinan
  • เห็ดหลินจือ (Reishi) – มี Triterpenoids และเบต้ากลูแคนร่วมกัน

ธัญพืช

  • ข้าวโอ๊ต – เบต้ากลูแคนในข้าวโอ๊ต (Oat β-glucan) จัดเป็น soluble fiber ลดคอเลสเตอรอล
  • ข้าวบาร์เลย์ – มีเบต้ากลูแคนชนิด mixed-linkage (β-1,3/1,4)

สาหร่ายและแบคทีเรีย

เช่น สาหร่ายสีน้ำตาล (Laminaria) แต่พบในปริมาณน้อย

กลไกลทำงาน

เบต้ากลูแคนออกฤทธิ์เสริมภูมิคุ้มกันผ่าน ระบบรับรู้แบบจำเพาะ ที่มีอยู่ในเซลล์เม็ดเลือดขาวของมนุษย์ โดยเฉพาะ แมคโครฟาจ (Macrophages) และ เดนไดรติกเซลล์ (Dendritic Cells) ซึ่งเป็นด่านแรกของระบบภูมิคุ้มกัน

การกระตุ้นภูมิคุ้มกัน

การจับกับตัวรับ (Receptor Binding)

  • เบต้ากลูแคนจับกับ ตัวรับ CR3 (Complement Receptor 3) และ Dectin-1 บนผิวเซลล์แมคโครฟาจ
  • กระตุ้นการส่งสัญญาณ NF-κB pathway เพิ่มการผลิต ไซโตไคน์ เช่น อินเตอร์ลิวคิน-12 (IL-12) และ ทูเมอร์ เนโครซิส แฟคเตอร์-อัลฟา (TNF-α)

การกระตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดขาว

  • แมคโครฟาจ: เพิ่มความสามารถในการ ฟาโกไซโตซิส (กลืนกินเชื้อโรค)
  • นิวโทรฟิล (Neutrophils): เร่งการเคลื่อนตัวสู่จุดติดเชื้อ
  • ธรรมชาติ killer cells (NK cells): เพิ่มประสิทธิภาพการทำลายเซลล์มะเร็ง

การสร้างความจำภูมิคุ้มกัน

  • กระตุ้น T-helpers ให้สร้าง แอนติบอดี จำเพาะ
  • เพิ่มการหลั่ง อินเตอร์เฟอรอน-แกมมา (IFN-γ) เพื่อต่อต้านไวรัส

การทำงานแบบ Holistic

เบต้ากลูแคนไม่เพียงกระตุ้นภูมิคุ้มกัน แต่ยัง ปรับสมดุลการตอบสนอง ของระบบด้วยกลไกสำคัญ:

ภูมิคุ้มกันแบบมีส่วนร่วม (Adaptive Immunity)

กระตุ้นการทำงานของ B cells และ T cells

ภูมิคุ้มกันแบบไม่จำเพาะ (Innate Immunity)

เสริมการทำงานของ คอมพลีเมนต์ซิสเต็ม (Complement System)

ประโยชน์ต่อสุขภาพ

เบต้ากลูแคนไม่เพียงโดดเด่นด้านการเสริมภูมิคุ้มกัน แต่ยังมีศักยภาพในการป้องกันและบรรเทาโรคเรื้อรังหลายชนิด ดังนี้

ดูแลระบบทางเดินอาหาร

เสริมภูมิคุ้มกัน

  • ลดการติดเชื้อซ้ำ: งานวิจัยจาก มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด (2018) พบว่าผู้ที่รับประทานเบต้ากลูแคนวันละ 250 มก. เป็นเวลา 8 สัปดาห์ มีอัตราการเป็นหวัดลดลง 25%
  • กระตุ้นวัคซีน: เพิ่มประสิทธิภาพการตอบสนองต่อวัคซีนไข้หวัดใหญ่ โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ (อ้างอิง: Journal of Nutrition, 2017)

ดูแลระบบทางเดินอาหาร

  • พรีไบโอติก: กระตุ้นการเจริญเติบโตของ แลคโตบาซิลลัส และ บิฟิโดแบคทีเรีย
  • ลดการอักเสบในลำไส้: งานวิจัยในหนูทดลองแสดงผลในการป้องกันลำไส้ใหญ่อักเสบ (Colitis)

บทสรุปและข้อควรระวัง

เบต้ากลูแคนเป็นสารธรรมชาติที่มีศักยภาพสูงในการเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันและป้องกันโรคเรื้อรัง โดยเฉพาะการลดความเสี่ยงการติดเชื้อ ควบคุมระดับคอเลสเตอรอล และเสริมการรักษามะเร็ง อย่างไรก็ตาม การใช้สารนี้จำเป็นต้องคำนึงถึงปัจจัยด้านสุขภาพส่วนบุคคลเป็นหลัก กลุ่มผู้ใช้ที่ต้องเพิ่มความระมัดระวัง ได้แก่ ผู้ป่วยโรคแพ้ภูมิตัวเอง เช่น SLE หรือผู้ที่กำลังรับประทานยากดภูมิคุ้มกัน เนื่องจาก เบต้ากลูแคน อาจกระตุ้นให้อาการโรคกำเริบได้ นอกจากนี้ การบริโภคเกิน 1,000 มก./วัน อาจทำให้เกิดอาการท้องอืดหรือท้องเสียได้ โดยเฉพาะในผู้ที่ระบบย่อยอาหารอ่อนไหว

footer_button_check
footer_button_buy
footer_button_consult